Tıbbi olarak “artrit” başlığıyla sınıflandırılan romatizmal hastalıklar, bağışıklık sisteminin eklemlere, tendonlara ve kaslara reaksiyon göstermesine sebep olan otoimmün veya inflamatuar hastalık türleridir. Romatizma hastalığı kaslarda ağrı, şişlik, şekil bozukluğu ve hareket etmeyi zorlaştıran semptomlarla kendini gösterirken, türüne bağlı olarak genel sağlık için riskli olduğu bilinen türleri de mevcuttur. Bu kapsamda en tehlikeli romatizma çeşitleri merak konusudur.
Romatizma nedir?
Romatizma vücuttaki tendonları, kasları, bağları, kemik ve eklemler birçok yapıyı olumsuz yönde etkileyerek ağrı ve hareket kabiliyetinin kısıtlamasına sebep olur. Bu kas iskelet sistemi bozukluğu her yaşta görülür. Vücudun savunma sisteminde de çeşitli bozulmalara neden olur.
Romatizma nedenleri nelerdir?
Romatizma kas, tendon, bağ ve birçok yapının hasar görüp aşınması sonucunda ortaya çıkar. Romatizma çoğunlukla genetik aktarım, yaş, cinsiyet, çevresel faktör ve obezite gibi tetikleyici nedenlere bağlı olarak görülür. Bununla beraber her yaştan insanda da görülmesi olasıdır.
Romatizmanın sebepleri iltihaplı ve iltihapsız romatizma olmak üzere iki farklı açıdan değerlendirilebilir. İltihaplı romatizma olarak adlandırılan romatoid artrit rahatsızlığında bağışıklık sisteminin vücuttaki sağlıklı yapılara saldırması durumu yaşanır. İltihapsız romatizmada ise daha farklı unsurlara bağlıdır. İltihapsız romatizma çoğunlukla genetik aktarımla beraber yaş, cinsiyet ve kilo faktörlerine bağlı olabilir.
Bazı romatizma türlerinin yalnızca eklemleri değil bütün bağışıklık sistemi ve iç organları etkilediği bilinmektedir. Günümüzde uygulanan ilaç tedavileri sayesinde şiddeti ve belirtileri azaltılabilen romatizma hastalığının kesin bir tedavisi bulunmasa da hastaların hayat kalitesini yükseltme hedefine ulaşılmıştır.
Kısaca romatizmaya neden olan faktörler şu şekilde sıralanabilir:
- Genetik
- Yaş
- Cinsiyet
- Çevresel faktör
- Obezite
- Ağır spor yapılması
- Darbe ve yaralanmalar
- Eklem ve dokuların yıpranması
- Stres
- Yaşam tarzı
- Metabolik problemler
Romatizma belirtileri nelerdir?
Birden fazla eklemde oluşan ağrı, kızarıklık, şişlik ve sertlik, sabahları veya otururken meydana gelen kas sertliğiyle birlikte hassasiyet, ateş, yorgunluk ve hareket kısıtlılığı romatizmanın yaygın belirtileri arasında gösterilir.
Yaygın bir şekilde ortaya çıkan romatizma belirtileri şunları içerir:
- Birden fazla eklemde hissedilen ağrı, kızarıklık, şişlik ve sertlik
- Özellikle dizlerde, ayak bileklerinde, dirseklerde ve bileklerde ağrı
- Göğüs ağrısı ve nefes darlığı
- Omurgaya yayılan bel ağrısı
- Özellikle sabahları en az 1 saat süren eklem sertliği
- Güneşe karşı hassasiyet
- Ateş
- Kronik yorgunluk ve enerji düşüklüğü
- Saç dökülmesi
- Dinlenirken ve ayağa kalkarken sırtta ağrı ve sertlik
- Hareket ederken zorlanma ve tutukluk
- Böbrek fonksiyonlarının bozulması
- İştah azalması ve kilo kaybı
- Gözlerde tahriş ve yanma
- Ağız kuruluğu
- Beze oluşumu
- El ve ayak tırnaklarında değişiklikler
- Döküntü
En tehlikeli romatizma hangisi?
Romatizma rahatsızlıklarının 100’den fazla türü olup her birinin farklı farklı semptomları bulunur. En tehlikeli romatizma türü dendiğinde, semptomları kontrol altına almak haricinde tedavisi bulunmayan romatoid artrit yani iltihaplı romatizma akıllara gelir. Bu romatizma türü, vücutta farklı yapılara hasar vermesi nedeniyle bazı kişilerin yaşam süresini kısaltabilmektedir. Öte yandan erken tanı ve tedavi sayesinde ise kişilerin yaşam kalitesi de artırılabilir.
Tıp literatüründe romatoid artrit olarak geçen iltihaplı romatizma, kronik bir inflamatuvar rahatsızlıktır. Bu rahatsızlığın bazı kişilerde göz, cilt, akciğer, kalp ve kan damarları gibi yapılara zarar verdiği bilinmektedir. Bilinenin aksine sıcak ya da soğuk havalar romatoid artrite yol açmaz. Hastalık teknik olarak otoimmün sisteminde oluşan bir sorundan kaynaklıdır.
Bu romatizma türünde iltihaplanmada esnasında vücudun tek bir bölgesinin aksine diğer yerleri de olumsuz etkilenir. Bu otoimmün süreç, eklemlerde iltihaplanma ve bozukluklara sebep olan eklem deformitesine ve sakatlığa bile yol açabilir. Bununla beraber akciğer hastalığı, kalp hastalığı ve enfeksiyon riskinin artması gibi başka riskli komplikasyonlara da neden olabilir.
Şiddetli romatoid günümüzde hâlâ hastaların fiziksel hareketlerinde zorluklara yol açsa da ilerlemediği ve kontrol altına alındığı durumlarda ilaç tedavileriyle önemli ölçüde rahatlama sağlanabilmektedir.
İltihaplı romatizma belirtileri şu şekilde sıralanabilir:
- Eklemlerde kızarıklık ve şişme, sıcaklık hissi, yanma
- Eklemlerde şiddetli ağrı
- Sabahları uykudan uyanıldığında ayak, bacak, el ve kollarda yaşanan tutulmalar, bu organları hareket ettirmekte güçlük, eklem bölgelerinde şekil bozuklukları
- Yüksek ateş
- Halsizlik, bitkinlik
- Nedensiz kilo kaybı, uzun süren karın ağrıları, kronik ishal
- Eklemlerde ve cilt altında romatoid nodülü olarak sayılan şişlikler ve yumrular
- Tek ya da çift taraflı kalça ağrıları, gözlerde kızarıklık ve ağrı
Romatizma tedavisi nasıl yapılır?
Romatizmayı tamamen tedavi edecek bir yöntem olmasa da doktorların reçete ettiği ilaçlar, istirahat, stres yönetimi ve sağlıklı beslenme programıyla beraber düzenli egzersiz gibi unsurlar romatizmanın olumsuz etkilerini hafifletebilmektedir.
Romatizma tedavisinde kullanılan ilaçların gelişmesiyle beraber başarılı sonuçlar elde edilmektedir. Fakat çoğu romatizmal rahatsızlığın tamamen iyileşmesi söz konusu değildir.
Romatizma tedavisi boyunca hasta ve doktorun iş birliği oldukça önemlidir. Ayrıca hastalığın bazı zamanlarda semptomlarını artırabileceği bilinmelidir. Romatizma tedavisinin bazı hastalık türlerinde ömür boyu süreceği de unutulmamalıdır.
Romatizma tedavisindeki temel amaç semptomların iyileştirilmesi, olası bir organ tutulumunun engellenmesi ve hastanın yaşam kalitesinin artırılması sağlamaktır. Romatizmal rahatsızlıklarım tedavi sürecinde romatolojiyle beraber fizik tedavi ve rehabilitasyon uzmanı, ortopedi uzmanı ve ihtiyaç olduğunda diğer uzmanlık alanlarından kişilerin ekip olarak çalışması gerekir.
Romatizma, hipertansiyon ve şeker hastalığı gibi kronik bir hastalık olarak tanımlanır. Dolayısıyla romatizma tedavisinin ömür boyu sürebileceği unutulmamalıdır. Tedavi sürecinde rahatsızlığın durumuna bağlı olarak şiddetine göre bazen az, bazen de çok ilaç kullanılması gerekebilir. Romatizma hastalığı kontrol altına alınsa bile bir anda alevlenebileceği için mevcut durumda hiçbir semptom olmasa bile sürekli olarak doktor takibi şarttır.